جان محمد معین فدای زبان فارسی شد

به گفته کارشناسان، پیش از فرهنگ معین، فرهنگ‌های دیگری داشتیم که اغلب قدیمی بودند و بسیاری از آن‌ها در هند نوشته شده و نویسندگان آن‌ها فارسی‌دان نبودند و غلط‌های زیادی داشتند. «فرهنگ آموزگار» و «فرهنگ عمید» نیز از دیگر فرهنگ‌های مورد استفاده ماست ولی به اعتبار فرهنگ معین نمی‌رسند. فرهنگ معین جامعیت بیشتری داشت و هم لغات قدیم را شامل می‌شود و هم لغات جدید امروزی را.با همه این اوصاف، دکتر معین، نه فقط به خاطر فرهنگ فارسی معین که نامش با زبان فارسی عجین شده، بلکه به دلیل گستردگی دانش، عمق پژوهش و عشقی که به فرهنگ این مرز و بوم داشت، جایگاهی ویژه یافته است و مورد اعتماد اشخاصی چون دهخدا و نیما یوشیج بودند تا جایی که نامش در وصیت‌نامه‌شان آمده است. محمدتقی راشدمحصل، عضو شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در سخنرانی اذعان داشتند: دکتر معین انساني امانتدار بود كه علامه دهخدا با آن وسواس علمی عجيب، او را به عنوان تنها صاحب امانت ادبی‌اش، لغت‌نامه، معرفي می‌كند و تمام برگه‌های لغت‌نامه را در اختيارش قرار می‌دهد.علی‌اشرف صادقی، شاگرد دکتر معین اما او را این گونه توصیف می‌کند: ایشان عاشق زبان و ادبیات فارسی بودند. بسیار جدی بودند و آنقدر مشغول کار بودند که فرصت حرف زدن با کسی را نداشتند. او بیان می‌کند: ایشان در سال ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۱ استاد ادبیات ما بودند و من دانشجو بودم. در سال ۱۳۴۰ متوجه شدند که من نیز علاقه‌مند به زبان فارسی هستم، یک روز بعد از کلاس مرا صدا کردند و گفتند بعد از آن به لغت‌نامه دهخدا بروم و با آن‌ها همکاری کنم. من به آنجا رفتم و تدوین حرف «گاف» لغت‌نامه را به مدت دو سال، از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۲ که در ایران بودم، با ایشان همکاری کردم.

بیشتر مواقع درمورد شخصیت‌های علمی و فرهنگی، بیشتر به جایگاه علمی و آثاری که از آنان به جامانده صحبت می‌کنیم و کمتر پیش می‌آید درمورد صفات انسانی آن‌ها که زمینه‌ساز آن اعتبار علمی بوده‌اند، سخن بگوییم.میرجلال الدین کزازی از اساتید باسابقه ادبیات در این زمینه در یک سخنرانی گفته است: انسانيت، بزرگواری و خوش باطنی دكتر معين، در كنار دقت و دانش علمی از او چنين مردی ساخت.و اسماعیل آذر، کارشناس ادبیات، نیز از او به عنوان یک انسان به تمام معنا یاد می‌کند. بدون شک همین صفات انسانی خوب موجب پیشرفت هرچه بیشتر او شد. علاوه بر آن به نظر می‌رسد عشق بی‌حد و حصر او به دانش و پژوهش نیروی محرکه‌ اصلی در زندگی دکتر معین به شمار می‌رفت. او نه برای نام و نشان، بلکه از سر شیفتگی به کشف حقایق و گسترش مرزهای آگاهی، به مطالعه و تحقیق می‌پرداخت.همین عشق است که موجب ماندگاری او و اثر بزرگ او یعنی فرهنگ معین شده است.