گوگل به خورشید پشت کرد!

بر اساس مطالعاتی که از میزان مصرف انرژی مدل‌های زبانی هوش مصنوعی صورت گرفته است، مصرف برق در این فناوری‌های جدید بسیار قابل توجه است. تنها یک پرسش از یک چت‌بات هوش مصنوعی (مثل ChatGPT، Gemini یا Claude) به حدود ۲.۹ وات ساعت برق نیاز دارد. این مقدار در مقایسه انرژی مورد نیاز برای جستجوی معمولی در اینترنت حدود ۱۰ برابر بیشتر است. از آن طرف، ادغام هوش مصنوعی در سایر فناوری‌ها مانند جستجوی گوگل می‌تواند مصرف برق را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد. بنابراین، با وجود توسعه روزافزون هوش مصنوعی و مراکز داده آن، یک معضل جدی پیش روی شرکت‌ها، تولید برق این فناوری است. معضلی که با توجه به شواهد و الزامات موجود، تنها راه‌حل آن حرکت به سوی نیروگاه‌های هسته‌ای است. پیش‌بینی‌ها می‌گویند توسعه فناوری هوش مصنوعی که به نوعی تشنه برق است، چرخش جهان به سمت برق هسته‌ای را به دنبال خواهد داشت.تاکنون، به جز گوگل بسیاری از شرکت‌های فناوری در آمریکا مانند آمازون، مایکروسافت و غیره تولید برق از طریق عقد قرارداد با استارتاپ‌های سازنده رآکتورهای کوچک مانند اوکلو، کایروس و ایکس انرژی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. در چین نیز چند رآکتور کوچک برای رفع نیاز شرکت‌های فناوری ساخته شده است. همچنین شرکت بریتانیایی رولزرویس نیز می‌خواهد چندین SMR بسازد.

تب داغ هسته‌ای در شرکت‌های فناوری در حالی است که بسیاری از این شرکت‌ها، ادعای حرکت به سمت نیروگاه‌های تجدیدپذیر داشته‌اند. شرکت‌های فناوری بزرگ مانند گوگل، اپل، مایکروسافت، آمازون و متا در سال‌های اخیر ادعا کرده‌اند که در حال حرکت به سمت استفاده کامل از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی هستند. این ادعاها اغلب در قالب وعده‌هایی تا سال‌های خاصی (مثلاً ۲۰۳۰ یا ۲۰۴۰) مطرح می‌شوند. گوگل در سال ۲۰۱۷ ادعا کرده بود که توانسته تمامی نیازهای انرژی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کند. مایکروسافت نیز در همان سال، هدف خود را برای دستیابی به صفر کربن تا سال 2030 اعلام کرد. با این حال، این ادعاها در عمل با چالش‌های جدی روبرو شدند. رشد روزافزون مصرف انرژی، به‌ویژه با ظهور فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی، شرکت‌ها را مجبور کرد تا به منابع دیگری روی آورند.با وجود تبلیغات روی انرژی‌های تجدیدپذیر مثل خورشیدی و بادی، در سال‌های اخیر شرکت‌های بزرگ فناوری به طور جدی به سمت انرژی هسته‌ای، به‌ویژه فناوری‌های نوین مثل SMRها، متمایل شده‌اند.

به گفته سیدحجت قدیری اصلی، کارشناس حوزه انرژی و عضو اندیشکده اقتصاد دانش‌بنیان، «نیروگاه‌های هسته‌ای توانایی آن را دارند که مقدار توان بسیار زیادی را در مساحت بسیار پایینی تولید کنند. در مقایسه با منابع بادی و خورشیدی، فناوری‌های نوین رآکتورهای هسته‌ای به مراتب مزایای بیشتری را در اختیار قرار می‌دهد.»دیتاسنترهای شرکت‌های فناوری به برقی نیاز دارند که به صورت پایدار، در همه ایام سال و به طور ۲۴ ساعته تولید شوند. با این حال، منابع انرژی تجدیدپذیر هیچ کدام پایدار نیستند. برق خورشیدی یا بادی به طور مداوم برق تولید نمی‌کنند، در صورتی که فناوری‌های این شرکت‌ها در هر لحظه تشنه برق هستند. به همین دلیل برق هسته‌ای بهترین گزینه برای پاسخگویی به نیازهای فناورانه است.با وجود فناوری‌های جدید نیروگاه هسته‌ای مثل SMRها، برخی از مشکلات نیروگاه‌های قدیمی‌تر نیز رفع شده است. قدیری اصلی می‌گوید: «رآکتورهای کوچک ماژولار اندازه کوچک و قابلیت نصب آسانی دارند و از طرفی هزینه راه‌اندازی کمتری هم دارند. نیروگاه‌های هسته‌ای فعلی برای راه‌اندازی به ۱ تا ۳ میلیارد دلار هزینه نیاز دارند، در صورتی که رآکتورهای کوچک‌مقیاس هزینه به مراتب کمتری دارند و می‌توانند در کنار یک شرکت صنعتی بزرگ نصب شده و برق مورد نیاز آن را به صورت پایدار تأمین کنند. از آن طرف، مانند نیروگاه‌های قدیمی هسته‌ای هیچ‌گونه آلودگی و انتشار کربن هم ندارند.»

به گفته این کارشناس حوزه انرژی، «رآکتورهای کوچک به رآکتورهایی اطلاق می‌شود که ظرفیت تولید انرژی آن‌ها از 300 مگاوات کمتر باشد. ماژولار بودن آن‌ها نیز به این معنی است که می‌توان اجزاء مختلف یک نیروگاه هسته ای را به صورت جداگانه ساخت. در ساخت یک نیروگاه هسته‌ای بزرگ، باید نیروگاه به صورت کامل ساخته شود، تا بتوان از آن بهره‌برداری کرد. با این حال، طراحی ماژولار این کمک را خواهد کرد که نیروگاه به صورت تدیجی توسعه یابد.»

جدای از هوش مصنوعی، جهان روز به روز بیشتر به برق نیاز پیدا می‌کند. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، «اقتصاد الگوریتمی» به تنهایی ۹ درصد از تقاضای برق را در آمریکا افزایش دهد. در بریتانیا نیز انتظار می‌رود مصرف برق تا سال ۲۰۴۰ دو برابر میزان فعلی شود. جمعیت روبه‌افزایش دنیا، افزایش بی‌سابقه‌ای از نیاز به تولید برق را به دنبال خواهد داشت.از بین منابع مختلف تولید برق مانند نیروگاه‌های سوخت فسیلی، هسته‌ای، بادی و یا خورشیدی، باید ابتدا به سراغ راهکارهایی رفت که برق ارزان‌تری را در مدت‌زمان طولانی‌تری از سال تولید می‌کنند. برای مقایسه این راهکارها بایستی به سراغ شاخص‌های مختلفی مثل میزان اثرات زیست‌محیطی، افزایش پایداری، بهره‌وری و کارایی شبکه و از همه مهم‌تر، جنبه‌های اقتصادی رفت.به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تا پایان سال ۲۰۲۰، حدود ۷۰ طرح راکتور SMR در ۱۸ کشور جهان ارائه شده که از این تعداد، ۱۸ طرح در مرحله ساخت و ۵۲ طرح در مرحله طراحی قرار دارند. به گزارش آینده‌پژوهی نهادهای معتبر بین‌المللی تعداد این راکتورهای کوچک در سطح جهان تا سال ۲۰۴۳ رشد بیش از ۲۰ برابری را تجربه خواهد کرد و سهم بازار آن از ۷۲.۴ میلیارد دلار در ۲۰۲۳ به ۲۹۵ میلیارد دلار در ۲۰۴۳ خواهد رسید.در شرایطی که انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی با محدودیت‌هایی جدی در تأمین برق پایدار و کافی مواجه‌اند، برق هسته‌ای به‌عنوان گزینه‌ای حیاتی و تعیین‌کننده برای آینده انرژی جهان مطرح می‌شود. برق هسته‌ای نه تنها دست برتری نسبت به تجدیدپذیرها دارد، بلکه ستون فقرات آینده انرژی جهان خواهد بود.