چتر امنیت ایران بر فراز خلیج فارس؛ چگونه شاخاب پارس امن شد

* رفع سلطه پرتغالی‌ها نخستین گام ایران در اثبات مالکیت خلیج فارساز آن روزی که سردار سپاه شاه عباس صفوی، امام‌قلی‌خان اول اردیبهشت سال ۱۰۰۱ شمسی پای متجاوزان پرتغالی‌ها را از جزیره هرمز قطع کرد تا دیگر خیال ماندن در خلیج فارس یا شاخاب پارس را در سر نپرورانند تا پس از طی دوره معاصر که جزایر سه‌گانه به دامان وطن بازگشت، همه اقدامات و توان هر ایرانی حفاظت و هراست از خانه خود یعنی خلیج فارس بوده است.

البته این تنها پرتغالی‌ها نبوده‌اند که در خلیج فارس حضور متجاوزانه داشته‌اند بلکه انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها نیز با هدف تاراج این منطقه و منابع آن که متعلق به ایران بوده، داشته‌اند.

* دوره طلایی ایران در خلیج فارساندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود که رژیم بعثی عراق دست خود را برای تصرف ایران دراز کرد، اما، رستم و سهراب‌های ایرانی بار دیگر سر برآوردند تا ضحاک زمان،‌ صدام را در غل و زنجیر کنند که نتواند گزندی به ایران برساند.اینجا بود که همه ایران بسیج شدند تا مانع تجاوز بعثی‌ها شوند، لذا، راهی جبهه‌ها شدند. یکی از این جبهه‌ها عرصه دریا است که نیروی دریایی ارتش در پناه و پوشش نیروی هوایی ارتش شمشیر خود را برکشید تا سه‌گانه‌ای اجرا کند. سه‌گانه شهید صفری، اشکان و مروارید کمر صدام را در دریا شکست و تا پایان جنگ تحمیلی نتوانست قامت راست کند.

در دوران دفاع مقدس، تنها تهدید نیرو‌های بعثی نبودند؛ بلکه دشمنان با طراحی جنگ نفتکش‌ها، تلاش کردند ضربه‌ای به توان دریایی کشورمان در خلیج فارس وارد کنند. با وجود آسیب‌هایی که این جنگ به همراه داشت، اما نیرو‌های دریایی ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با مقاومت و عملکرد هوشمندانه خود، دشمنان را با شکست مواجه کردند.نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یک نیروی تازه تاسیس در دفاع مقدس توانست با راهبردهای خود مبنی بر استفاده از تاکتیک‌های نامتقارن، قایق‌های کوچک، موشک‌های ضدکشتی، مین‌ریزی دریایی و مقابله با نفتکش‌های دشمن، توانست توازن قوا در این منطقه برقرار کند.

* بازآرایی قدرت ایران در خلیج فارس پس از دفاع مقدسپس از پایان جنگ تحمیلی، روند بازسازی و تقویت توان نیرو‌های دریایی ارتش و سپاه آغاز شد. نیروی دریایی ارتش برنامه بازسازی و اورهال ناوچه‌ها، ناوشکن‌ها و سایر شناور‌ها را در دستور کار قرار داد و در همین حال، نیروی دریایی سپاه نیز توسعه ناوگان خود را با جدیت پیگیری کرد.نیروهای دریایی ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پس از دفاع مقدس، اقدام به بازآرایی توان خود در عرصه خلیج فارس کرد. در این راستا، نیروی دریایی ارتش با افزودن زیردریایی‌های کیلوکلاس از دهه ۷۰ شمسی و نیروی دریایی سپاه پاسداران با افزودن توان موشکی پیشرفته‌تر به شناورهای تندرو و توسعه قدرت و سرعت آن‌ها گام برداشتند.

* شکوفایی قدرت ایران در خلیج فارس؛ دهه‌های ۸۰، ۹۰ و ۱۴۰۰متخصصان صنعت دفاعی ایران دهه ۸۰ را با قدرت بیشتری آغاز کردند. به نحوی که توان ایران در این دهه و پس از آن، جهش چشمگیری را تجربه کرد. به این معنا که دهه‌های ۸۰، ۹۰ و سال‌های آغازین قرن ۱۴۰۰ را می‌توان دوران شکوفایی نیروی دریایی ارتش و سپاه دانست؛ دورانی که در آن تنوع تسلیحات و تجهیزات این نیرو‌ها به حد بسیاری افزایش یافت. تجهیزاتی همچون پهپاد‌ها، شناور‌های اقیانوس‌پیما، موشک‌های کروز و بالگرد‌های پیشرفته به خدمت گرفته شدند. از جمله این تجهیزات می‌توان به بالگرد‌های Mi-۱۷، موشک‌های کروز نصیر، رعد، نصر-۱، کوثر و نور، پهپاد‌های ابابیل ۱ و ۲، مهاجر-۴، و شناور‌هایی مانند پهپادبر شهید بهمن باقری، شهید رودکی، مکران، جماران، دنا، سهند، شهید حسن باقری، شهید صیاد شیرازی، شهید ناظری و ناو شهید سلیمانی اشاره کرد.

* چشمان بیدار ایران در برقراری امنیت خانه خودپیشرفت نیرو‌های دریایی جمهوری اسلامی ایران تنها به زمینه تجهیزاتی و تسلیحاتی محدود نماند؛ بلکه در عرصه عملیات‌های دریایی نیز دستاورد‌های مهمی حاصل شده است. از جمله این عملیات‌ها می‌توان به مقابله با دزدان دریایی در آب‌های خلیج عدن، بازداشت ملوانان آمریکایی که به حریم دریایی ایران وارد شده بودند و توقیف کشتی‌ها و نفتکش‌های متجاوز اشاره کرد؛ مأموریت‌هایی که نشان‌دهنده توان عملیاتی و اقتدار دریایی نیرو‌های مسلح کشور است.

* رزمایش‌های ایران نمایش قدرت در برقراری امنیتنیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از ارتش و سپاه گام دیگری در عزم ایران برای برقراری امنیت در خلیج فارس و غرب آسیا است. رزمایش‌هایی مانند ذوالفقار و پیامبر اعظم (ص) و همچنین؛ رزمایش‌های مشترک با کشورهای قدرتمندی چون روسیه و چین از این جمله هستند. نیروهای دریایی جمهوری اسلامی ایران در زمینه همکاری‌های منطقه‌ای نیز تعاملات دوجانبه‌ای با نیروی دریایی کشور عمان برقرار کرده‌اند و تاکنون رزمایش‌های متعددی را با این کشور دوست برگزار کرده‌اند. این رزمایش‌ها نقش قابل توجهی در تقویت امنیت، به‌ویژه در منطقه راهبردی تنگه هرمز، ایفا کرده‌اند.

* پیام صلح و دوستی ایران با اعزام ناوگروه‌های مختلفاز اواسط دهه ۸۰ شمسی، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران دریانوردی‌های بلندمدت خود را با اعزام ناوگروه‌های متعدد به آب‌های دوردست آغاز کرد و این روند همچنان با قدرت ادامه دارد.در این میان، ناوگروه‌های ۷۵ و ۸۶ ارتش دو ماموریت بسیار برجسته ایران در عرصه دریا هستند. هم‌اکنون نیز یکصدمین ناوگروه رزمی، عملیاتی در عرصه دریا فعال است و ماموریت برقراری صلح را برعهده دارد.

از سوی دیگر، با افزوده شدن شناور‌های پیشرفته‌ای نظیر ناو شهید سلیمانی، ناو شهید رودکی، ناو پهپادبر شهید بهمن باقری و... به نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این نیرو نیز به دنبال اجرای ماموریت‌های بین‌المللی است. چنان که سرلشکر سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران از عزم انجام چنین ماموریت‌هایی خبر داده بود.

* چتر هوایی ایران بر فراز شاخاب پارسنیرو‌های هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران با برخورداری از قابلیت‌های تاکتیکی و پشتیبانی گسترده، نقش مهمی در تأمین امنیت دریایی، به‌ویژه در منطقه راهبردی خلیج فارس ایفا می‌کنند. نیروی هوایی ارتش با استقرار سه پایگاه شکاری مهم در حاشیه خلیج فارس شامل پایگاه‌های ششم (بوشهر)، نهم (بندرعباس) و دهم (چابهار) و همچنین با پشتیبانی از پایگاه‌های هوایی‌امیدیه و شیراز، توانایی واکنش سریع به هرگونه تهدید یا بحران در آب‌های جنوبی کشور را دارد. این پایگاه‌ها با در اختیار داشتن جنگنده‌های رهگیر، تهاجمی و شناسایی، نقش کلیدی در پشتیبانی از عملیات‌های دریایی و ایجاد چتر هوایی دفاعی ایفا می‌کنند.

از سوی دیگر، نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز با بهره‌گیری از جنگنده‌های سوخو ۲۲ و توانایی‌های رو‌به‌گسترش خود در حوزه حملات هوایی دقیق، قابلیت همراهی و پشتیبانی مؤثر از نیرو‌های دریایی، به‌ویژه در مقابله با تهدیدات فرامنطقه‌ای و تحرکات مشکوک دریایی را داراست. این جنگنده‌ها می‌توانند با اجرای عملیات‌های پشتیبانی نزدیک هوایی (CAS)، پوشش و اسکورت شناور‌ها، و حتی انجام حملات پیش‌دستانه در شرایط خاص، امنیت و برتری هوایی را برای نیرو‌های خودی در صحنه عملیات دریایی فراهم کنند.ترکیب توان هوایی ارتش و سپاه، همراه با حضور مقتدرانه ناوگان دریایی دو نیرو، عملاً موجب شکل‌گیری یک سامانه دفاعی ترکیبی و هماهنگ در منطقه خلیج فارس شده که توان بازدارندگی بالایی در برابر تهدیدات منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد کرده است.

* ایران؛ قهرمان امنیت خلیج فارستلاش‌های ایران برای تأمین امنیت خلیج فارس، به وضوح مشاهده می‌شود که کشورمان در چهار دهه گذشته، اقدامات بی‌نظیری در حفظ ثبات و امنیت این منطقه حساس انجام داده است. از روز‌های جنگ تحمیلی تا مقابله با تهدیدات گسترده در دریا، نیرو‌های دریایی ارتش و سپاه همواره در خط مقدم قرار داشته‌اند. عملیات‌های موفقی چون مروارید و توقیف نفتکش‌ها، علاوه بر بازدارندگی، قدرت دفاعی ایران را به جهانیان اثبات کرده و نشان می‌دهد که کشورمان برای دفاع از مرز‌های دریایی خود هیچ‌گاه تردید نکرده است.اما توانمندی‌های ایران تنها محدود به تجربیات جنگی نمی‌شود. امروز، با تجهیزاتی همچون زیردریایی‌های بومی، پهپاد‌های پیشرفته، موشک‌های کروز و ناو‌های اقیانوس‌پیما، ایران به یکی از بازیگران اصلی در امنیت دریایی منطقه تبدیل شده است.

برگزاری رزمایش‌های مشترک با قدرت‌های جهانی مانند روسیه و چین، همچنین حضور مستمر ناوگروه‌های ایرانی در آب‌های بین‌المللی و همکاری در ابتکاراتی مانند آیونز، گواهی بر گسترش نفوذ ایران در معادلات جهانی است.در نهایت، می‌توان گفت که جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر قدرت داخلی، هم‌افزایی نیرو‌های مسلح و یک استراتژی هوشمندانه، نه تنها امنیت خلیج فارس را برای خود تأمین کرده، بلکه به یک بازیگر مؤثر و بی‌چون‌وچرا در حفظ ثبات دریایی منطقه و فرامنطقه تبدیل شده است. این قدرت‌نمایی، پیامی روشن به جهانیان دارد: امنیت خلیج فارس باید توسط کشور‌های منطقه و بدون دخالت خارجی تأمین شود، و ایران با اقتدار در این مسیر پیش می‌رود.