همکاری چین با ایران در بازسازی پدافند هوایی؛ واقعیت یا بازی رسانه ای اسرائیل؟

سیاست ابهام به‌عنوان ابزار قدرت نرم

یکی از مهم‌ترین مولفه‌های سیاست خارجی چین، استفاده از «ابهام راهبردی» است؛ رویکردی که به پکن امکان می‌دهد بدون پذیرش هزینه‌های مستقیم، اثرگذاری خود را در معادلات حساس افزایش دهد. در موضوع همکاری احتمالی با ایران نیز همین الگو مشاهده می‌شود: چین نه ادعای اسرائیل را تایید می‌کند و نه آن را صریحا تکذیب، بلکه با بیانیه‌های دیپلماتیک مبهم، فضای مانور خود را حفظ می‌نماید.  این روش چند دستاورد برای پکن دارد؛ نخست، جلوگیری از تنش آشکار با آمریکا و تل‌آویو؛ دوم، ارسال پیام غیرمستقیم به تهران مبنی بر وجود پشتوانه بالقوه؛ و سوم، نمایش خود به‌عنوان بازیگری که قادر است همزمان با طرف‌های متضاد ارتباط برقرار کند.
به بیان دیگر، چین با همین سطح از ابهام، نفوذ ژئوپلیتیکی خود را گسترش می‌دهد، بدون آنکه ناچار به ورود به یک تعهد پرهزینه نظامی یا امنیتی شود.

فشارهای منطقه‌ای و محدودیت‌های جهانی

ادعای کمک چین به ایران، در صورتی قابل تحقق است که موانع چندلایه منطقه‌ای و جهانی نادیده گرفته شوند. در سطح منطقه‌ای، روابط نزدیک چین با عربستان سعودی و امارات، مهم‌ترین پارامتر محدودکننده رفتار پکن است. هر گونه اقدام آشکار به سود ایران می‌تواند این شراکت‌های اقتصادی کلان را تضعیف کند.
در سطح جهانی نیز، پکن درگیر رقابت فشرده با ایالات متحده است. از منظر چین، ورود به حوزه‌ای که احتمال تحریم‌های جدید یا تخریب وجهه بین‌المللی‌اش را در پی داشته باشد، چندان عقلانی نیست. به همین دلیل، حتی اگر همکاری‌هایی در حوزه دفاعی با ایران صورت گرفته باشد، احتمالا به فناوری‌های دوگانه (غیرنظامی- نظامی) یا تبادلات محدود اطلاعاتی منحصر بوده است؛ نه انتقال مستقیم تسلیحات پیشرفته که منجر به بحران دیپلماتیک گردد.

واقعیت ادعا یا بازی رسانه‌ای؟

در نهایت، پرسش اساسی این است که ادعای رسانه‌های اسرائیلی تا چه حد به واقعیت نزدیک است. بررسی سابقه خبرسازی‌های امنیتی رسانه‌ای اسرائیلی نشان می‌دهد که بخشی از این روایت‌ها می‌تواند در راستای فشار روانی و ایجاد هراس در افکار عمومی طراحی شده باشد. اسرائیل از هر نشانه‌ای برای هشدار نسبت به تعمیق روابط تهران- پکن بهره می‌گیرد، حتی اگر اسناد عینی در دست نباشد.
از سوی دیگر، چین نیز علاقه‌ای به افشای واقعیات پنهان ندارد و همین امر، فضا را برای تداوم گمانه‌زنی‌ها باز می‌گذارد. نتیجه آنکه، حتی اگر همکاری‌هایی در بازسازی پدافند ایران جریان داشته باشد، این همکاری‌ها در چارچوب محدود، تدریجی و به‌شدت غیرعلنی خواهد بود.