کارشناس حوزه آب و محیط‌زیست با بیان اینکه برخی مدیران تصمیم گیر بحران آب را موقتی می دانند، گفت: کشور در حالی از مرحله بحران آب عبور کرده و به وضعیت «فوق‌بحرانی» رسیده است که الگوی کشت و قوانین مرتبط با اصلاح الگوی مصرف آب بسیار دیر ابلاغ شده و در اجرا نیز نظارت کافی بر آن وجود ندارد.

به گزارش کارآفرينان نيوز محمود یزدانی روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی با اشاره به ادامه‌دار بودن خشکسالی در ایران و ضعف مدیریت منابع آبی و سیاست های دولت برای مقابله با خشکسالی، اظهار داشت: برای بررسی سیاست‌های دولت ابتدا باید تعریف دقیقی از خشکسالی داشته باشیم؛ خشکسالی ناشی از کمبود بارندگی در سال‌های متوالی است و یک فصل مرطوب به‌تنهایی نمی‌تواند سفره‌های زیرزمینی یا مخازن آبی را که در سال‌های اخیر برداشت از آن‌ها زیاد بوده را جبران کند.
وی ادامه‌داد: افزایش دما، تبخیر بالا و تکرار نامنظم بارندگی‌ها همه دست به دست هم داده‌اند تا ما وارد مقوله خشکسالی شویم؛ در واقع، کشور از مرحله چالش عبور کرده و به بحران و حتی فراتر از بحران رسیده است.
حتی یک فصل پربارش کمبودهای عمیق منابع آبی را جبران نمی کند
این استاد دانشگاه اظهار داشت: عوامل متعددی در این بحران دخیل هستند؛ از تغییرات اقلیمی گرفته تا مدیریت ناکارآمد و تمرکز جمعیت در کلان‌شهرها؛ باید بپذیریم که ایران در کمربند گرم و خشک زمین قرار دارد و برخلاف تصور گذشته، اقلیم ما از ابتدا خشک بوده است. یک فصل پربارش نمی‌تواند کمبودهای عمیق منابع آبی را جبران کند.
یزدانی اضافه کرد: در گذشته نیز نیاکان ما این آگاهی را داشتند که کشور ما کم‌بارش و محدود در منابع آبی است، اما ما از تجربیات آن‌ها در مدیریت آب استفاده نکردیم. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باید زودتر انجام می‌شد، «ابلاغ الگوی کشت» بود زیرا کشوری که در بهره‌برداری کشاورزی ناکارآمد است، نباید همچنان از روش‌های غرق‌آبی استفاده کند.
این کارشناس حوزه آب و محیط زیست تاکید کرد: ۸۵ تا ۹۰ درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، درحالی‌ که در کشورهای توسعه‌یافته این رقم حدود ۳۰ درصد است و بیش از نیمی از منابع آب آن کشورها در صنعت به کار گرفته می‌شود. این مقایسه نشان می‌دهد که مدیریت ما در بهره‌وری آب ناکارآمد بوده است.
وی درباره دلایل اصلی بروز بحران آب در کشور نیز گفت: مدیریت ضعیف منابع و مصارف، افزایش مصرف محصولات آب‌بر، نبود توازن در توزیع آب و اجرای ناقص الگوی کشت از مواردی که تاثیر در کمبود آب دارد.

یک چهارم میانگین بارش های جهانی را داریم
یزدانی با تاکید بر اینکه باید در بخش خانگی هم فرهنگ مصرف اصلاح شود، اظهار داشت: میانگین بارش جهانی بین ۸۰۰ تا ۸۵۰ میلی‌متر و در آسیا حدود ۶۰۰ تا ۶۵۰ میلی‌متر است اما در ایران در خوش‌بینانه‌ترین حالت بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر بارش داریم که همین مقدار هم به‌طور کامل محقق نشده است.
این کارشناس مدیریت منابع آبی بیان‌داشت: ما ۶ سال پیاپی خشکسالی را پشت سر گذاشته‌ایم بدون اینکه وارد دوره ترسالی شویم؛ در حالی که میانگین مصرف آب در جهان برای هر نفر حدود ۷۰ لیتر در روز است، در ایران سرانه مصرف روزانه بیش از ۲۵۰ لیتر است.
باید قیمت‌ آب سریعتر واقعی سازی شود
این کارشناس حوزه آب و محیط زیست تصریح کرد: دولت باید خیلی زودتر به سمت واقعی‌سازی قیمت آب و اعمال تعرفه‌های پلکانی می‌رفت؛ به‌طوری‌که مصرف‌کنندگان کم‌مصرف هزینه کمتری بدهند و پرمصرف‌ها چندبرابر پرداخت کنند. همچنین استفاده از ابزارهای بازدارنده قانونی و فرهنگ‌سازی رسانه‌ای باید همزمان انجام می‌شد.
یزدانی افزود: موضوع بعدی، لزوم انتقال پیام بحران به جامعه است. دستگاه‌های متولی نتوانستند به‌خوبی خطر کم‌آبی را به مردم منتقل کنند.

آبیاری فضای سبز در کشوری که فقر منابع آبی دارد، اشتباه است
این کارشناس حوزه آب و محیط زیست گفت: حتی برخی دستگاه‌های اجرایی که باید ۲۵ درصد از مصرف‌ خود را کاهش می‌دادند، این کار را نکردند؛ درحالی‌ که رئیس‌جمهور فضای سبز نهاد ریاست‌جمهوری را به‌کلی حذف کرد، این الگو در سایر دستگاه‌ها و شهرداری‌ها تکرار نشد.
یزدانی اظهار داشت: چمن نماد فضای سبز پرآب است، درحالی‌که کشور ما با فقر آبی مواجه است. ما مخالف فضای سبز نیستیم، اما کشت چمن در اقلیم خشک کشور اشتباه است. برخی مدیران تصمیم‌گیرنده بحران آب را موقتی می‌دانند و می‌گویند «فردا درست می‌شود»، در حالی که این فردا هر روز دیرتر می‌رسد و بحران بزرگ‌تر می‌شود.
کوتاهی در تبدیل آبیاری غرقابی/ دیپلماسی آب به کار گرفته شود
این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه چرا دولت‌های مختلف قانون اجرای الگوی کشت را به تعویق انداختند، گفت: مجلس وقتی قانونی را تصویب می‌کند، دولت‌ها موظف به اجرای آن هستند؛ وزارت جهاد کشاورزی باید سالانه درصدی از آبیاری غرق‌آبی را به آبیاری نوین تبدیل و از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان برای مدیریت منابع آبی استفاده می‌کرد. وقتی این تکالیف انجام نمی‌شود، مجلس باید به عنوان نهاد ناظر ورود کند تا کشور به مرحله بحران نرسد.
یزدانی در خصوص اینکه آیا ایران می‌تواند از همکاری‌های منطقه‌ای برای مدیریت منابع مشترک آبی استفاده کند؟ گفت: بله، دیپلماسی آب از ضروری‌ترین ابزارهای مدیریت منابع است که تا به امروز بخوبی اجرا نشده است. در موضوع حق‌آبه هیرمند، ما در دولت‌های گذشته حق‌آبه ۸۲۰ میلیون مترمکعبی داشتیم، اما این عدد به چهار میلیون مترمکعب کاهش یافت. با پیگیری‌های دولت سیزدهم و مرحوم دکتر امیرعبداللهیان، میزان برداشت از منابع آبی تا حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب افزایش یافت.
وی خاطرنشان‌کرد: استفاده از دیپلماسی آب در حوضه‌های مرزی به‌ویژه در جنوب‌شرق کشور، می‌تواند کمک بزرگی باشد، هرچند کشورهای منطقه نیز درگیر بحران آب‌ هستند؛ برای مثال، ترکیه کشوری پربارش‌تر از ماست اما آن هم با تغییرات اقلیمی مواجه است. ما تاکنون از ظرفیت دیپلماسی آب به شکل مطلوب استفاده نکرده‌ایم.

انتهای خبر/